Gizem Bektaş

Nisan 08, 2023

DİJİTAL KÜTÜPHANECİLİKTE KULLANILAN KAVRAMLAR

OCR: OCR (Optical Character Recognition - Optik Karakter Tanıma), taranmış kağıt evraklar, PDF dosyalar veya dijital kamerayla çekilen resimler gibi belge türlerinin düzenlenebilir ve aranabilir verilere dönüştürülmesine olanak sağlayan bir teknolojidir. OCR, resimlerdeki harfleri seçip ayırarak harflerden kelimeleri ve kelimelerden de cümleleri oluşturur. OCR yazılımları kağıt vb. üzerindeki siyah noktalar topluluğunu yani harfleri, rakamları, sembolleri vb. algılayabilecek ve okuyabilecek bir yapıya sahiptirler. Her kelimeyi ayrı tutarak ve sayfayı satırlara bölerek analiz eder. Analiz sırasında harflerin yapısal karakterleri, yükseklikleri ve genişlikleri değerlendirilir. Programın kendi bilgi deposu, her bir karakter için tanımlanmış çeşitli parametrelerle doludur. Algılanan pikseller bu parametrelerden birisine uygun ise, harfin ortaya çıkması mümkün hale gelir.ABBYY FineReader, Tesseract, MODI, popüler olan OCR motorlarıdır.

https://bidb.itu.edu.tr/seyir-defteri/blog/2013/09/08/ocr-(optical-character-recognition---optik-karakter-tan%C4%B1ma)

https://www.onlineocr.net/

PDF: PDF (Portable Document Format; Taşınabilir Belge Biçimi), platformlar arası taşınabilir ve yazdırılabilir belgeler oluşturmak amacıyla üretilmiş sayısal bir dosya biçimidir. Birçok platform için bedava görüntüleyicinin olması dolayısıyla PDF yazdırılabilir ve düzenlenmesi beklenmeyen belgelerin dağıtımı için tercih edilir.

http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/1475-2949-1-PB.pdf

SCANNER: Yapısal olarak fotokopi makinesi ve faks makinesine benzeyen tarayıcı; fiziksel dosya kağıdı yada kitap yaprağı üzerindeki şekilleri, yazıları, grafikleri, resimleri, harita ve proje gibi unsurları elektronik sinyaller yoluyla bilgisayarın başlangıç ünitesine gönderen ara donanımdır.Tarayıcılar bilgisayarın giriş aygıtları kategorisinde bulunmaktadır.İngilizce “Scanner” olarak bilinen ve ülkemizde de bazen bu şekilde kullanılan tarayıcılarda bulunan sensörler sayesinde taranan alandaki tüm ayrıntılar algılanır. CCD denilen bu sensörler çip şeklindedir ve fotoğraf makinesi, fotokopi makinesi yada video kamera gibi cihazlarda ışığa duyarlı yüzeyler şeklinde görev yaparak gelen ışığı elektrik gerilimine dönüştürür. Böylece ışık hücrelerinde toplanan gerilim (adc) ve işlemci aracılığı ile resme dönüştürülür. Kitap tarayıcı, doküman tarayıcı, kartvizit tarayıcı, mobil tarayıcı, kalem tarayıcı, düz yataklı tarayıcı, el tarayıcı, film tarayıcı, üç boyutlu tarayıcı (3D) gibi tarayıcı çeşitleri vardır.

YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKTE GÖRÜNTÜ: Yüksek Çözünürlük, (High Definition) bir görüntü dosyasının en yüksek çözünürlük değerlerine uyum sağlayarak görüntülenebilmesidir. Çoğu zaman 1080P olarak da açıklanan bu değer görüntüden elde edebileceğimiz kapasitenin maksimum piksel oranında olduğunun açıklamasıdır.

FİLİGRAN: Filigran, bir fotoğrafa ya da başka bir materyale sonradan eklenen başka bir fotoğraf ya da yazı demektir. Genellikle markalama işlemlerinde telaffuz edilmektedir. Bazı kurumsal markalar, web sitelerinde yayınladıkları ürün veya hizmetlerinin çalınmaması, başka yerde kullanılmaması için filigran kullanırlar.

UZAKTAN ERİŞİM: Uzaktan erişim, kullanıcıların uzak bir konumdan bir bilgisayara veya ağa erişmesine olanak tanır. Uzaktan erişim; sanal özel ağ (VPN), uzak masaüstü protokolü (RDP) veya uzaktan erişim hizmeti (RAS) gibi çeşitli yöntemlerle yapılabilir. Genel uzaktan erişim, bir bilgisayara, ağa veya kaynağa uzaktan bağlanmanın ve fiziksel olarak oradaymışsınız gibi erişmenin bir yoludur. Bu, çalışanların güvenlikten veya üretkenlikten ödün vermeden uzaktan çalışmasına veya yerel olarak bulunmayan kaynaklara erişmesine olanak tanır. https://kutuphane.marmara.edu.tr/veritabanlari/veritabanlarina-uzaktan-erisim

KURUMSAL ARŞİV: kurumda üretilen bilgiyi sayısal (dijital) ortamda derleyen, saklayan, koruyan, diğer kurumların ve kişilerin serbestçe erişimini sağlayan bir hizmetler bütünüdür. https://acikerisim.bartin.edu.tr/

ÖZEL KOLEKSİYON: Kişiye ait koleksiyon. Bu terim kütüphanenin bütün kaynaklarından oluşan koleksiyonunu veya nadir eser koleksiyonu ya da referans koleksiyonu gibi ortak bir niteliği olan belli koleksiyonları tanımlar.

https://library.bilkent.edu.tr/tr/ozel-koleksiyon/

DİJİTAL BASKI: Dijital bazlı görselin doğrudan çeşitli materyallerin üzerine basılması.Genellikle profesyonel baskı küçük işlerin masaüstü yayıncılık ve diğer dijital kaynakları basılı kullanarak büyük formatlı ve/veya yüksek hacimli lazer veya mürekkep püskürtmeli yazıcılar ile basılma işlemidir.